Ил Түмэн олохтоох бэйэни салайыныы боппуруостарыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Дмитрий Горохов соторутааҕыта СӨ Президенэ республика парламеныгар туґаайан Анал этиититтэн сиэттэрэн Саха сирин муниципальнай тэриллиилэрин сүрүн соруктарын уонна тирээн турар суолталаах кыґалҕаларын туґунан тус санаатын үллэґиннэ

— Билигин республика сиригэр-уотугар уопсайа 445 араас таґымнаах муниципальнай тэриллиилэр, ол иґигэр 34 оройуон, 2 куораттааҕы уокурук уонна 409 тыа сирин нэґилиэктэрэ итиэннэ рабочай біґүілэктэр, бааллар. Олорго үгүстэригэр хас сыл ахсын кэриэтэ буолар быыбарга атынтан атын баґылыктар талыллаллар. Оттон ити муниципальнай тэриллиилэр сорох салайааччылара бэйэлэрин тустаах эбээґинэстэрин, сымнатан эттэххэ, ситэри толорботторун итэҕэтиилээх туоґутунан буолар. Онон оройуон уонна ордук чуолаан нэґилиэк баґылыктара идэлэрин уонна билиилэрин-кірүүлэрин хаІатарга, үлэлэрин дьайымтыатын үрдэтэргэ, саІа, бастыІ уопуту туґанарга куруутун дьулуґуох тустаахтар. БилиІІи кэмІэ олохтоох нэґилиэнньэ тирээн турар суолталаах кыґалҕатын быґаарыыттан туора турунар, кэскиллээх боппуруоґунан дьайымтыалаахтык дьарыктаммат, түргэн тэтиминэн сайдар олох ирдэбилиттэн хаалар салайааччы дуоґунаґыгар толору сіп түбэспэтин ійдүіхтээхпит. Онон аҕыйах сыллааҕыта республика киин оройуоннарыгар лаппа ситиґиилээхтик үлэлээн иґэн кэнники кэмІэ улам уостан, симэлийэн, сүтэн эрэр зоналардааҕы олохтоох салайыныы оскуолаларын үлэтин хаттаан сіргүтэр наада дии саныыбын. Олорго нэґилиэктэр баґылыктара эрэ буолбакка, билигин сытыытык тиийбэт муниципальнай тэриллиилэр кіннірү сулууспалаахтара — экономистар, бухгалтердар уонна юристар идэлэрин үрдэтиэхтэрин сіп этэ. «Барыга бары үірэниэххэ наада: сири хайдах оІорорго, кредити хайдах ыларга, кооперативы хайдах тэрийэргэ, хотону судургутук тутарга, оІорон таґаарыыны тэрийэргэ» диэн Егор Афанасьевич Анал этиитигэр олохтоох салайыныы органнарын иннигэр туруорбут соругун билиІІи кэм тирээн турар суолталаах ирдэбилин быґыытынан ылыныахтаахпыт.

Муниципальнай реформаны олоххо киллэриигэ үлэ саамай ыарахан учаастагынан тыа сирэ буолара кимиэхэ даҕаны кистэл буолбатах. Ити ордук хотугу улуустар нэґилиэктэригэр сыґыаннаах. Олорго оттук мастарын 60 километр ыраах сытар суола-ииґэ суох сиртэн буурҕа уйата, тымныы кытаанаҕа, күн-дьыл хараІата сабардаан турар кэмигэр тракторынан тиэнэллэр. Бу кыґалҕаны хайдах эмэ гынан туоратар туґугар СӨ Правительствота уонна Ил Түмэн холбоґуктаах күүґүнэн үлэлииллэр. Ити түмүгэр кэнники кэмІэ хотугу улуустар кытыы нэґилиэктэригэр аныгылыы оІоґуулаах модульнай электростанциялар тутуллан дьон-сэргэ олоҕо-дьаґаҕа лаппа сэргэхсийдэ диэххэ наада. Итинник үлэ-хамнас салҕанан барыахтаах. Манна эмиэ Егор Афанасьевич хотугу сиргэ эдэр ыччаты олохсутуохпутун баҕарар буоллахпытына, бастатан туран, кинилэр үлэлиир усулуобуйаларын тэрийиэх тустаахпыт диэн этиитин болҕомтоҕо ыларбыт эрэйиллэр. Сэбиэскэй кэм саҕана сопхуостар хотонноругар телевизордаах, таІас уларыттар, суунар кабиналаах, сынньанар уонна аґыыр сирдээх «кыґыл муннуктар» бааллар этэ. Бүгүн онуоха майгынныыр усулуобуйаны тэрийэргэ кыґаллыахтаахпыт.

СӨ Президенэ Анал этиитигэр муниципальнай тэриллиилэр баґылыктарыгар сүктэриллибит үлэ учаастагын иґин үрдүк эппиэтинэстээхтик сыґыаннаґалларын ситиґэр ирдэбили туруорбута саамай сіптііх дии саныыбын. Тоҕо диэтэххэ, кэнники кэмІэ сорох нэґилиэктэр баґылыктара бэйэлэрин эбээґинэстэрин ситэри толорботторун туґунан сүүґүнэн киґи илии баттааґыннаах үІсүү суруктар республика үрдүкү былааґын органнарыгар киирэллэрэ элбээбитэ мэлдьэх буолбатах. Манна мин биири тоґоҕолоон бэлиэтиэхпин баҕарабын: биґиэхэ хас биирдии олохтоох салайыныы органын нэґилиэнньэ иннигэр эппиэтинэґин үрдэтиини модьуйар нормативнай-правовой докумуон элбэх. Олор истэригэр государственнай уонна муниципальнай хонтуруол, прокурор кэтээн кірүүтэ, судаарыстыба, олохтоох нэґилиэнньэ иннигэр, физическэй уонна юридическэй сирэйдэргэ эппиэтинэс киирэллэр. Ону таґынан 2009 сыл ыам ыйыгар 131 №-дээх федеральнай сокуоІІа муниципальнай тэриллии баґылыгын дуоґунаґыттан босхолооґун туґунан эбии киллэриллибитэ. Онно олохтоох дьаґалта баґылыга эбээґинэґин кыайан толорбот буоллаҕына, суут эбэтэр нэґилиэк Сэбиэтин депутаттарын быґаарыытыгар олоҕуран, СӨ Президенэ кинини дуоґунаґыттан босхолуур туґунан быґаарыыны ылынар бырааптааҕа суруллубута.

Түмүкпэр республика муниципальнай тэриллиилэрин Сэбиэтин үґүс съеґин кыттыылаахтарыгар ситиґиилээх үлэни, бэйэлэрин кыґалҕаларын «тігүрүк остуолларга» хорсуннук туруорсалларыгар уонна инники соруктары толорууга туґалаах сүбэни-аманы ылалларыгар баҕарабын!

24.11.2010 16:37 | просмотров: 16951