Бу күннэргэ Н.П. Олесов диэн хаһыаппыт ааҕааччыта, ИДьМ бэтэрээнэ, биир тылы чуолкайдаһа киирэ сырытта. Кини «күлүгээн дьайыытыттан охсууну ылбыт киһи «эмсэҕэлэнээччи», оттон киниэхэ куһаҕаны оҥорбут киһи «эмсэҕэлээччи» буолар. Эһиги хаһыаккытыгар сыыһа суруйаҕыт» диир.

Биһиги санаабытыгар, киһини атын киһи эмсэҕэлиэн сатаммат, киһи тус бэйэтэ эрэ эмсэҕэлиир. Ол эбэтэр тугун эрэ өлөрөр, ыарытыйар, оһоллонор... Өр да өр моргуһан ситэ өйдөспөтүбүт. Хайабыт да бэйэбит кырдьыкпытыгар бүк эрэллээх араҕыстыбыт.

Ааҕааччыбыт Н.П. Олесов ол кэпсэтии сарсыныгар Гуманитарнай чинчийии институтугар тиийэ сылдьан бэйэтин этиитин бигэргэтэр икки киһини булбут, РФ холуобунай кодексын сахалыы тылбааһын көрбүт (Дьокуускай, 2002 с.) уонна «алҕаскытын «публично» билиниҥ уонна аны маннык алҕастары таһаарымаҥ» диэн туруорсар. Сөпкө гынар. Тылы, дьыаланы бу курдук тиһэҕэр тиийэ дьаныһан быһаара сатыыр майгыны биһириэххэ эрэ сөп. Алҕаһы көннөрүллүөхтээх.

Ол эрээри...

“Эмсэҕэлээччи” диэн кимий?

Тиэрмин сүгүн-саҕын олохсуйбакка сорох киһи бэркэ эрэйдэнэр. Холобур, “эмсэҕэлээччи” (потерпевший, пострадавший) диэн тылы, төттөрү, суолтатынан өйдүүллэр.

“Эмсэҕэлээ” диэн туохтуурга “ааччы” сыһыарыыны эптэххэ, эмсэҕэлээччи тахсан кэлэр (син биир “ыллаа”, “ыллааччы” диэн курдук). Маны Дапсы 2005 сыллаахха тахсыбыт тылдьытыгар да көрүөххэ сөп. Эбиитин Пекарскай тылдьытын арыйдахха, онно эмиэ баар. Бэрэпиэссэр, тыл дуоктара И.Е. Алексеев-Хомус Уйбаан эмиэ манна холбоһор.

Дапсы эбии маннык этиилээх: “Тыл сыһыарыытын солуута суох эбэр буоллулар, холобур, “тоҥоруллубут, хатарыллыбыт балык” эҥин дииллэр. “Эмсэҕэлэнээччи” диэн этэллэрэ ол тэҥэ сыыһа, “эмсэҕэлээччи” диэн буолар”.

Геннадий Гурьев,
билим хандьыдаата, ХИФУ дассыана.

kyym.sakha.ru
30.11.2010 10:21 | оригинал статьи | просмотров: 22842