Тыа сирин сүрүн кыһалҕата үп-харчы аҕыйаҕар, ыччат тыа сириттэн тэйэн эрэригэр сытар. Тэйдэ да диэххэ сөп. Куораттарга, улуус кииннэригэр тарҕаһан, аймахтарыгар хос моонньох буолбуттара ыраатта. Оннук ускул-тэскил сылдьан саарбах балаһыанньаҕа түбэһитэлииллэр. Дьиҥинэн, саха ахсаана онто да суох аҕыйах.
Сэбиэскэй кэминээҕи сопхуостар ыһыллыахтарыттан ону-маны кучу-мачы гынар кыахтаах, толкуйдаах өттө куорат диэки Һөгдөҥөлөспүтэһ. Ол кэнниттэн аны, ыччат ол диэки саппай уопсубута. Тыа сиригэр сөпкө салайар, кэскиллээҕи толкуйдуур кыахтаах суоҕун тэҥэ буолбута.
Тыа сирэ кэҕиннэҕинэ, омук быһыытынан турукпут эмиэ огдолуйуо. Саха култуурата, тылын сүмэтэ-сүөгэйэ, кута-сүрэ тыа сиригэр сөҥөн сыттаҕа эбээт. Оттон доруобуйа төрдө — үрүҥ аска, айылҕа биэрэр быйаҥар, этигэр-үүтүгэр сытар.
Бэл, Сэбиэскэй кэмҥэ, бөдөҥсүтүү бөҕө буолбутун да кэннэ, дэриэбинэлэргэ ынаҕа суох ыал тарбахха баттанара. Үрүҥ ас, сибиэһэй ас баарын суотугар, ыарыы да сэдэх курдуга. Холобур, Һсалгын охсубутһ киһитэ (инсульт) биир эмэ баар буолара. Билигин, төттөрүтүн, ынахтаах ыалбытын тарбах иһинэн ааҕарбыт чугаһаата. Дьиҥинэн, саха киһитэ үөскээбит айылгытын да быһыытынан, сыалаах эти, арыыны тото-хана сиирин сөбүлүүр. Ити, биллэн турар, тымыр кыарааһыныгар тиэрдэр. Итини ыраастаан таһаарыахтаах аһыйбыт үүт бородууксуйатын билигин баҕардыҥ да буларыҥ уустук. Урут саха кымыһы, тары, суораты ымдааны, били, сыалаах этин кытта батыһыннаран аһаатаҕына, тымыр киртийиитигэр тиийбэт этэ.
Кэпэрээссийэнэн олус үлүһүйэр, олуйан туран киллэрии – көстөн турар алҕас. Саха былыр-былыргыттан көҥүлүн өрө тутан кэлбит омук. ҺБу миэнэһ диэн өйдөбүл, ону ордук өрө тутар буолан, кыттыспакка алаас-алаас аайы арҕам-тарҕам олордохторо. Ол өйдөбүлбүт кэтэх мэйиибитигэр иҥэн билиҥҥэ диэри сылдьар. Онон төһө да ырыынак сыһыаннаһыыта киирдэр, ол өйбүт-санаабыт хайдах уларыйа охсуой? Бүгүн куһаҕан диэбэппин. Хайдах Һутуйан туранһ баран, үчүгэй диэхпиний.
Көдьүүһэ суох туттуллубут диир 20.3 млрд солк. ол кэриэтэ агрооскуолаларга, тыа хаһаайыстыбатыгар үлэлии сатыыр ыччаппыт олоҕун оҥосторугар ыыппыт, ороскуоттаабыт буол. Оччотугар син тыа ыччата төрөөбүт дойдутугар олохсуйарын ордоруо эбитэ буолуо. Бу идиэйэ билигин да күүһүн сүтэрэ илик. Тыа сиригэр оҕоҕо үлэ үөрүйэҕин иҥэрэргэ от үлэтэ туохха да тэҥнэммэт бастыҥ ньыма этэ. Үлэ-хамнас, үрдүк көрдөрүүгэ талаһыы, куоталаһыы барыта сүөһү иитиитин кытта ситимнээҕэ. Онон агрооскуоланы элбэтиэххэ. Оҕону тохсус кылааска диэри үөрэтэн баран, дьоҕурунан көрөн, онтун салгыы сайыннарар туһугар гимназияҕа ыытыахха. Оттон хаалбыт оҕо дэриэбинэ олоҕун тупсарыыга үлэлэстин. Бу кинилэр буолуохтара — тыа сирин олоҕун салгыыр кэнчээри ыччаппыт. Ким туохха интэриэстээҕин, талааннааҕын көрөн, кими сылгыһыкка, кими сүөһү иитиитигэр, тыа хаһаайыстыбатын тиэхиньикэтин баһылыырга, оҕуруот үлэтин толорорго диэн, факультатив быһыытынан ити идэлэргэ анаан үөрэтиэххэ. Маныаха оскуола үчүгэй базалаах буоларын хааччыйыахха. Аныгылыы тииптээх сүөһү көрөр комплекс, тиэхиньикэни үөрэтэр кылаас, тэпилииссэ, гараас баар буолара ирдэнэр. Оскуолаҕа анал оттуур сири, бааһынаны сыһыарыахха. Бү үөрэх кыһатыгар ылбыт билиитин оҕо дьиҥ олоххо, о.э. быраактыкаҕа, оҥорон, көрдөрөн, боруобалаан иһэрин илэ ситиһиэххэ. Бу оҕо оскуолатын бүтэрбитин да иһин, оскуола базатыгар үлэлиэхтээх. Оччотугар ыччат биригээдэтэ, дьэ, били, баҕалаах кэпэрээссийэбит тахсан кэлиэ этэ. Нэһилиэк баһылыктара маныаха майгынныыр бырайыактары ааҕан-суоттаан, эттээн-синнээн көмүскээтиннэр.
Үбүлээччинэн, хонтуруоллааччынан Үөрэх, Ыччат, Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэлэрэ буоллуннар.
Сымыйа кэпэрээссийэни тэрийэ сатаан, төбө ыарыыта гына сылдьыбакка, агрооскуолалары саҥалыы тииптээн, тупсаран биэрдэхпитинэ, сүүйүүлээх эрэ хаалыахпыт. Ыччаппыт тыа сиригэр олохсуйар интэриэһин лаппыйан үөрэтиэххэ, туһалыаҕын олоххо киллэрэн иһиэххэ.
Биллэн турар, манна элбэх харчы барыаҕа. Ол эрээри туһата улахан буолуо.
Оскуола агро-комплекстарыгар үлэлиир ыччакка өрөспүүбүлүкэ орто хамнаһыттан итэҕэһэ суох датаассыйалаах хамнаһы олохтуохха. Тыа сиригэр үлэлиир ыччаты өйүөххэ, тыаҕа үлэлиирэ киниэхэ быдан табыгастаах буоларын ситиһиэххэ. Маннык эрэ түбэлтэҕэ тыа сирэ хаарыан ыччатыттан ытыс соттуо суоҕа.
Дьиҥнээхтик үлэлиир, сөпкө тэриллибит, табыллан салайар менеджердээх кэпэрэтииптэри өйүөххэ. Ол кэннэ кини ыччат сүөһүнү нэһилиэнньэ олохтооҕор чэпчэтиилээх сыанаҕа атыылыырын ирдэһиэххэ.
Ороһу нэһилиэгин
дьокутаата
Хотой Сэмэн,
Үөһээ Бүлүү.
Комментарии
Сообщение:
Отправить Отмена